«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Հովհաննես Թումանյանի անվան տիկնիկային թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Ռուբեն Բաբայանը:
– Պարո՛ն Բաբայան, Հայաստանում այս փուլում ընթացող զարգացումներն ինչպե՞ս եք գնահատում: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ հրաժարական է տալու, մարդկանց մի մասը չի ընդունում դա: Մյուս կողմից՝ քաղաքական բոլոր ուժերը միակարծիք չեն վարչապետի հետ, որ պետք է դեկտեմբերին արտահերթ ընտրություններ անցկացվեն, հնարավո՞ր է իրավիճակի սրման, հասարակության ընդվզման նոր փուլի ականատես լինենք:
– Կարծում եմ, ամեն ինչ ավելի հանդարտ կանցնի: Ես չեմ կարծում, որ բոլորը դեմ են արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններին: Դեմ են հիմնականում նրանք, ովքեր այնքան էլ վստահ չեն, որ ամեն ինչ կընթանա ըստ պայմանավորվածության:
Դեմ են հիմնականում նրանք, ովքեր այնքան էլ վստահ չեն սեփական ուժերին: Եթե օբյեկտիվորեն խոսենք, եթե նույնիսկ փորձ կատարվի վերջին պահին փոխել պայմանավորվածությունները, չեմ կարծում, որ դա շատ երկար կյանք կունենա:
Հնարավոր չէ պատմության անիվը հետ պտտել: Եվ այն մեծ աջակցության պայմաններում, որն այսօր ունի վարչապետը, փորձել ինչ-որ, կոպիտ ասած, խաղեր տալ հասարակության մեծամասնության դեմ, պարզապես դատապարտված է ձախողման:
Ուզում եմ շեշտել մի կարևոր հանգամանք. ամեն ինչ փուլերով է ընթանում, և հիմա եկել է մի շատ կարևոր փուլ, երբ մենք հաստատել ենք, որ ժողովուրդ ենք, որն ունի արժանապատվություն, բայց հիմա ժողովուրդը պետք է վերաձևվի և դառնա քաղաքացիական հասարակություն: Քաղաքացիական հասարակությունն այն հասարակությունն է, որտեղ յուրաքանչյուր անդամ կարողանում է պաշտպանել սեփական իրավունքները:
– Այսինքն՝ չպե՞տք է հույս դնել մեկ մարդու վրա, ինչպես հիմա է:
– Այո՛, չպետք է սպասել փրկչի, այլ կարելի է ինքնուրույն և՛ գործ անել, և՛ պաշտպանել իրավունքները: Եվ այդ ժամանակ նաև հիասթափություններն են քիչ լինում, քանի որ հույսդ կապում ես քեզ հետ, ոչ թե մեկ անձի հետ: Հաճախ է լինում հիասթափություն, երբ ձեռքերդ ծալած նստում ես, թե երբ կավարտվի կոռուպցիոներներից փող հետ վերցնելն ու հավասար բաժանելը:
Սա մի քիչ բոլշևիկյան մոտեցում է: Իսկ քաղաքացիական հասարակությունը շատ ավելի կազմակերպված ու ինքնուրույն է, նրա հետ նման կերպ վարվել հնարավոր չէ, քանի որ յուրաքանչյուր օղակում ամուր ու պինդ է: Այնպես որ, կարծում եմ՝ սա մի փուլ է, որը մենք դեռ պետք է անցնենք:
Ես չեմ ուզում ասել, որ մեզանում քաղաքացիական հասարակությունն ընդհանրապես ձևավորված չէ: Իհարկե, կա, բայց կարծում եմ, որ այն կրիտիկական զանգվածը, որը մեծամասնությունն է, դեռ այդ գիտակցությունը չունի:
– Իսկ հասարակությունը պատրա՞ստ է այդ պատասխանատվությունը կրելուն:
– Ես կարծում եմ, որ սա շատ անհատական ու զարգացման հարց է: Եվ եթե մենք սեփական կյանքն ընկալում ենք ոչ թե անջատ, այլ այն համաշխարհային գործընթացների մեջ, որոնք կատարվում են աշխարհում, այդ ժամանակ շատ ավելի հեշտ է բացվել: Եթե դու քեզ արհեստականորեն դնում ես սահմանների մեջ, այն ժամանակ շատ ավելի դժվար է: Իրականում սեփական իրավունքները կարող է պաշտպանել միայն ազատ մարդը: Անազատը միշտ սպասում է, թե երբ կգան ու կպաշտպանեն իր իրավունքները:
– Այս օրերին Հայաստանում անցկացվում է Ֆրանկոֆոնիայի գագաթնաժողովը, որքանո՞վ է այն կարևոր Հայաստանի համար:
– Սա մեծ նշանակություն ունի մշակութային առումով: Ֆրանսիական մշակույթը շատ հարուստ է և շատ հումանիստական: Բոլոր այն երկրներն ու ժողովուրդները, որոնք շփվել են ֆրանսիական մշակույթի հետ, մեծ հումանիստական լիցքեր են ստացել: Խոսում ենք ազատության ու սահմանների մասին, իսկ արվեստն ու մշակույթն այն ոլորտներն են, որոնք զարգանում են իբրև հաղորդակցվող անոթներ, մշակույթներն իրար հարստացնում են:
Եվ սա միգուցե հրաշալի առիթ է՝ հնարավորինս շատ շփվել այդ մշակույթի հետ: Ընդ որում, մշակույթ ասելով՝ ես նկատի չունեմ միայն արվեստը, նկատի ունեմ և՛ կենցաղային, և՛ քաղաքական մշակույթը, և՛ քաղաքացիական: Դանակ-պատառաքաղը ճիշտ բռնելը ևս մշակույթ է: Երբ դու հարուստ ես մշակույթով, քո յուրաքանչյուր մշակութային երևույթ դառնում է համաշխարհային:
Կարծում եմ՝ Ֆրանսիայի նախագահ Մակրոնի ելույթը Շառլ Ազնավուրի հիշատակի արարողության ժամանակ հենց այդ ուղղվածությունն ուներ, որովհետև նա չէր փորձում սահմանափակել ու ընդգծել Ազնավուրի ֆրանսիացի լինելը՝ հոյակապ հասկանալով, որ Շառլ Ազնավուրը համաշխարհային երևույթ է նաև այն բանի շնորհիվ, որ ստեղծագործել է Ֆրանսիայում ու ֆրանսերեն:
Եթե վաղը-մյուս օրը լինեն անգլիախոս, գերմանախոս կամ ճապոնախոս երկրների մշակութային միջոցառումներ, ես միայն ուրախ կլինեմ, դա մեզ հարստացնում է: Համաշխարհային մշակույթին ինտեգրվելու հնարավորություն է սա, հատկապես մենք ունենք այդ հնարավորությունը, մշակութային առումով աղքատ չենք: Պարզապես պետք է ազատվել բարդույթներից և փորձել հավասարը հավասարի պես աշխատել: Իսկ դա նշանակում է մշտապես սովորել ու ինչ-որ բան կարողանալ քաղել ուրիշների մշակույթից:
Ռոզա Հովհաննիսյան
MediaLab.am
