«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է կրթության փորձագետ Սերոբ Խաչատրյանը
– Պարո՛ն Խաչատրյան, Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի հայտարարությունը, որ հայկական կողմի ցանկությամբ Հայաստանում ռուսական դպրոցների թիվը կավելացվի, բուռն քննադատությունների ու տարատեսակ մեկնաբանությունների տեղիք է տվել: Ռուսական նոր դպրոցների կարիք կա՞ մեր երկրում:
-Խնդիրն այն է, որ այս թեմայի վերաբերյալ միայն ռուսական կողմն է խոսում, բայց չեմ տեսնում, որ Հայաստանի կրթության համակարգի ղեկավարները խոսեն, որովհետև վերջին հայտարարության մեջ Լավրովն ասաց, որ հայկական կողմն է իրենց դիմել, բայց հայկական կողմի պաշտոնական ներկայացուցիչները ոչ մի բացատրություն չեն տալիս, ու հիմա ինձ համար շատ դժվար է ասել՝ ի՛նչ դպրոցների մասին է խոսքը, որովհետև ռուսական դպրոց ասելով մենք կարող ենք մի քանի բան հասկանալ:
Քանի որ մեծ թվով ռուսներ են տեղափոխվել Հայաստան, անհրաժեշտություն է առաջացել բացել մեծ թվով ռուսական դպրոցներ, որպեսզի Հայաստան տեղափոխված երեխաները ուսում ստանան. սա մի տարբերակ է, որն ինձ համար շատ ընդունելի է, ուղղակի պետք է հասկանալ՝ ո՞վ է ֆինանսավորում այս գործընթացը:
Մյուս տարբերակն այն է, որ մենք պարզապես բացում ենք ռուսական դպրոցներ, բայց հարց է առաջանում՝ ո՞վ պետք է այդտեղ գնա՝ Հայաստանի՞ երեխաները, բայց մենք ունենք օրենսդրություն, որը հստակ սահմանում է, թե որ դեպքերում է երեխային թույլատրվում ռուսական դպրոցում սովորել:
Երրորդ տարբերակն այն է, որ մենք պարզապես բոլոր կամ մի քանի դպրոցում ուժեղացնում ենք ռուսերենի ուսուցումը, ասենք՝ ռուսական թեքումով դպրոցներ են, որն ինձ համար լավ տարբերակ է, որովհետև մարդիկ հնարավորություն են ստանում լեզու սովորել, ինչը շատ ողջունելի է:
Հիմա, քանի որ ոչ մի հստակություն չկա, ես չգիտեմ, թե որի մասին է խոսքը, այս հարցն է պետք հստակեցնել: Հետաքրքիր է նաև, որ մեր կրթության ռազմավարության մեջ էլ չկա նման բան, այսինքն՝ երբ նայում եմ նախարարության փաստաթղթերը, այնտեղ իհարկե նշվում է՝ հարևան ժողովուրդների լեզուների զարգացում, բայց դա ուրիշ բան է, չի նշանակում, որ այդ լեզվով ուսուցման դպրոցներ պետք է բացել: Այդ իմաստով ես ոչ փաստաթղթերում եմ տեսնում, որ Հայաստանի նախարարությունն ուզում է այդպիսի բան, ոչ էլ բանավոր բացատրություններ են տրվում, թե ինչու ենք մենք ռուսական դպրոցներ բացում:
– Հայաստանում արդեն գործող ռուսական դպրոցները ձեր գնահատմամբ ինչպիսի՞ն են, ու արդյոք դրանք բավարար չե՞ն, որ Հայաստան տեղափոխված ռուս երեխաները կարողանան կրթություն ստանալ:
– Այո՛, կան գործող ռուսական դպրոցներ, հաշվի առնելով, որ այստեղ կան ռուսական զորքեր, ու նրանց երեխաները պետք է կրթություն ստանան, բացի այդ, նաև ունենք ռուսալեզու դասարաններ: Սովորական դպրոցներում կան այդպիսի դասարաններ, որտեղ սովորում են Ռուսաստանի քաղաքացի համարվող երեխաները կամ այն երեխաները, որոնք Ռուսաստանից են տեղափոխվել Հայաստան և պետք է վարժվեն, մինչև հայկական դպրոց անցնելը:
Բայց թե հիմա ինչպիսին են այդ դասարաններն ու դպրոցները, չեմ կարող ասել, որովհետև դրանց մասին որևէ հետազոտություն չկա: Նախկինում այդ թեմայով քննարկումներ երբեմն լինում էին, բայց վերջերս այդ թեման ընդհանրապես չկա օրակարգում:
– Իսկ արդեն գործող ռուսական դպրոցների ու դասարանների ֆինանսավորումը Հայաստանի պետբյուջեի՞ց է կատարվում, թե՞ ռուսական, պարո՛ն Խաչատրյան, տեղյա՞կ եք:
– Ենթադրում եմ, որ ռուսական դպրոցների ֆինանսավորումը Հայաստանի պետբյուջեից չէ, իսկ դասարաններինը, այո՛, մեր պետբյուջեից է:
– Հայաստանում հնչող քննադատությունները թեմայի վերաբերյալ տեղի՞ն եք համարում:
– Քննադատողները, որոնք ասում են՝ ինչո՞ւ պետք է բացենք ռուսական դպրոցներ, հասկանալի են նաև ինձ համար, որովհետև պետք է հիմնավորում լինի, քանի որ եթե մենք ապրում ենք Հայաստանում, կրթությունը պետք է լինի հայերեն ու, իհարկե, օտար լեզուների ուսուցմամբ: Եթե ունենք ռուսներ, որոնք ապրում են Հայաստանում, կարելի է այդ քաղաքականությունը վարել, չէ՞ որ մենք էլ ենք ուրախանում, երբ սփյուռքում հայկական դպրոցներ են բացվում, ու երբեմն այդ դպրոցները հենց այդ պետությունն է ֆինանսավորում, ոչ թե հայ համայնքը:
Այսինքն՝ սա խնդիր չէ, բայց պետք է հասկանանք՝ ինչի համար ենք մենք դա անում, այ սա՛ չեմ կարողանում հասկանալ, ու նաև անհասկանալի է մեր ԿԳՄՍ նախարարության լռությունը: Պետք է հստակ ասել, թե ինչի մասին է խոսքը, ու ինչ նկատի ունի Լավրովը, ու հնարավոր է այնպիսի բան լինի, որը բոլորի համար ընդունելի կլինի, և հնարավոր է հակառակը լինի:
– Այնուամենայնիվ, եթե ֆինանսը տրամադրի հայկական կողմը, այդ դեպքում արձագանքներն ինչպիսի՞ն կլինեն:
– Եթե բացվում են ռուսական դպրոցներ Ռուսաստանի քաղաքացիների համար Հայաստանի բյուջեի ֆինանսավորմամբ, որն ունենալու է ժամանակավոր բնույթ, ես դրան դրական կվերաբերվեմ՝ հաշվի առնելով, որ պատերազմական իրավիճակ է, ու դա կարելի է դիտարկել որպես աջակցություն: Բայց եթե դա լինի մշտական լուծում, ու այդ դպրոցը միշտ լինի մեր պետբյուջեի հաշվին, ինձ համար մի քիչ անհասկանալի է: Բայց, ընդգծում եմ, որ պետք է հստակ պարզաբանումներ ստանանք, որպեսզի կարողանանք ըստ էության խոսել:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
