18-ամյա Վահեն դաշնամուր ու շվի է նվագում: Բայց չի լսում: Վահեն ժառանգական խլություն ունի: Ընտանիքում չեն լսում թե´ նրա ծնողները, թե´ եղբայրները:
Վահեն ավարտել է լսողության խանգարում ունեցող երեխաների կրթահամալիրը: Գրագետ և ակտիվ տղա է, սակայն կյանքից չի կարողանում քաղել այն ամենը, ինչ սովորաբար ստանում են նրա հասակակիցները: Վահեն տեղեկատվության պակաս ունի:
«Ես խուլ եմ, ձեզ թվում է, թե ես կարող եմ մտավոր խնդիրնե՞ր ունենալ: Բայց ես խնդիր չունեմ: Իմ ու ձեր տարբերությունն այն է, որ ես լսում եմ աչքերով: Այն ամենը, ինչ երիտասարդները տեղեկանում են, ես չեմ տեղեկանում: Կարծում եմ, որ որպես մարդ իմ իրավունքը խախտված է»,- բողոքում է Վահե Ալավերդյանը:
Այսօր հայկական հեռուստաընկերություններից ոչ մեկը ոչ մի հաղորդում չի պատրաստում, որը ժեստերի լեզվով կթարգմանվեր: Այս հարցը վերաբերում է մասնավորապես լրատվական հաղորդումներին: Լսողության խնդիրներ ունեցող անձինք ցանկանում են տեղեկանալ աշխարհի անցուդարձին, բայց այսօր այդ հնարավորությունը չկա:
Վահեն պատմում է, որ ժամանակին «ԱԼՄ» հեռուստաընկերության լրատվությունն էր թարգմանում ժեստերի լեզվով, և դա իր ընտանիքի համար կարծես մի պատուհան էր դեպի աշխարհ:
«Ծնողներս ինչ էլ անելիս լինեին, սպասում էին այդ ժամին, որովհետև դա փոքրիկ պատուհան էր, որ պետք է տեղեկանային աշխարհի նորություններին: Իսկ հիմա մի փոքր հուսալքված են»,- ասում է Վահեն:
Խուլերի համար հեռուստատեսության անմատչելիության խնդիրը բարձրացրել է նաև «Լրագրողներ հանուն ապագայի» հասարակական կազմակերպությունը: Այն Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանության և Բաց հասարակության ինստիտուտի օժանդակության հիմնադրամի աջակցությամբ իրականացնում է «Համացանց. հաղորդակցության կայուն կամուրջ խուլերի համար» ծրագիրը: Ըստ կազմակերպության` Հայաստանում ավելի քան 3500 լսողական խնդիրներ ունեցող մարդիկ կան:
Այս նախաձեռնության նպատակն է համացանցի միջոցով նպաստել խուլերի և լսողության խնդիրներ ունեցող անձանց ինտեգրմանը հասարակություն: Ծրագրի շրջանակներում սոցիալական «Ֆեյսբուք» կայքում գրանցվել է «Լռության ձայն» սոցիալական խումբը, որը և բարձրացրել է հեռուստատեսային հաղորդումների անմատչելիության խնդիրը:
Այս առնչությամբ «Լրագրողներ հանուն ապագայի» ՀԿ նախագահ Սուրեն Դեհերյանը նամակ է գրել Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովի նախագահ Գրիգոր Ամալյանին, որում և բարձրացրել է այս խնդիրը:
Պարոն Ամալյանը պատասխան նամակում գրել է, որ խորապես ցավում է «ԱԼՄ հոլդինգ» ընկերության` մրցույթում պարտվելու կապակցությամբ: «Միաժամանակ գտնում ենք, որ վերոհիշյալով չի խախտվել խուլ ու համր բնակչության` լրատվություն ստանալու իրավունքը, քանի որ այլ հեռուստաընկերություններ նույնպես իրականացնում են լրատվական թողարկումներ`զուգորդված հայերեն լուսագրով»,- գրել է Գրիգոր Ամալյանը:
Բայց լսողության խնդիրներ ունեցող մարդկանց դա չի բավարարում: Նրանք հավաստիացնում են, որ լուսագիրը, այլ կերպ ասած` վազող տողերը, ամենևին էլ հարմար չեն:
«Մենք անգրագետ չենք: Հարցը մեր աչքերն են: Ինչո՞ւ պիտի լսողները ստանան ինֆորմացիա և զարգանան, իսկ ես դոփեմ տեղում: Ես էլ եմ ուզում զարգանալ»,- ասում է 22-ամյա Անուշ Դավթյանը:
Իսկ 25-ամյա Արթուր Կարոյանն առաջարկում է լսողական խնդիրներ չունեցողներին մի օր իջեցնել հեռուստացույցի ձայնը և փորձել կարդալ այդ վազող տողերը:
«Փորձել եմ տանը երեկոյան հեռուստացուցով լուսագիրը կարդալ, բայց այն պատկերի հետ չհամապատասխանեց: Ասում են` Եգիպտոսում միտինգներ են լինում, ուզում եմ միտինգի պատճառն իմանալ, բայց դա չի լինում: Ես պահանջում եմ, որ ժեստերի լեզվի թարգմանիչը վերադառնա հեռուստատեսություն»,- ասում է Արթուր Կարոյանը:
Խուլերի հետ միասին վրդովվում է նաև նրանց թարգմանչուհի Զուբեյդա Մելիքյանը: Նրա խոսքով` այսօր Հայաստանում թարգմանիչների խնդիր կա, սակայն մեկ հաղորդման համար թարգմանիչ գտնելը բարդ գործ չէ:
«Մի՞թե գումարի խնդիր ա: Հիսուն հազարի խնդիր ա: Մենք խուլերից 100-ական դրամ կհավաքենք, կտանք իրանց: Միայն թող թարգմանիչ լինի»,- ասում է Զուբեյդա Մելիքյանը:
Լիաննա Խաչատրյան
© Medialab.am