Հայաստանում վերջին երկու ամիսների ընթացքում սիրահայերի վրա հարձակման երկու դաժան դեպքերը, ըստ ազգագրագետ Հրանուշ Խառատյանի անսպասելի չէին:
Նա նշում է, որ ադրբեջանահայ փախստականները, որոնց ծեծում էին, վռնդում էին Ադրբեջանից, գալով Հայաստան՝ նույնպես բախվեցին խնդիրների, որի հետեւանքով շատերը հեռացան երկրից:
«Չեմ կարծում, որ շատ մեծ բան է փոխվել, այն ժամանակ այդպես էին վարվում ծեծված ու ջարդված փախստականների հետ, հիմա նույնը անում են հոգեպես ջարդված սիրիահայերի հետ»,- «Մեդիալաբին» ասում է Հրանուշ Խառատյանը:
Ազգագրագետ Հրանուշ Խառատյանը նկատում է, որ ինչպես նախորդ տարիներին Հայաստան տեղափոխված մյուս փախստականները, սիրիահայերը նույնպես հայ հասարակությանն ինտերգրվելու խնդիր ունեն:
Սիրիահայերն իրենք պնդում են, որ Հայաստան տեղափոխվելիս լրիվ այլ պատկերացումներ են ունեցել հայրենիքի ու իրենց սպասվող վերաբերմունքի մասին: Սակայն, բախվել են միանգամայն այլ իրականության հետ:
Պտղունք գյուղում, օրերս ծեծի, ապա ահաբեկման ենթարկված սիրիահայ Միշել Սարկոյանն ասում է, որ երբեւէ չի սպասել, թե Հայաստանում կարող է նմանօրինակ պատմության մեջ հատյնվել: Սարկոյանները Հայաստան են տեղափոխվել Գերմանիայից:
Այսօր, սակայն, նա կասկածում է՝ մնալ հայրենիքում, թե ոչ:
Աղմակահարույց դեպքը տեղի էր Սարկոյանի հիմնած ավտոմպահեստամասերի վաճառակետում, որտեղ վիճաբանություն էր ծագել նրա և հաճախորդներից մեկի միջև:
Գործը հասել է նրան, որ հաճախորդն ու նրա ընկերը սիրիահային քաշքշելուց ու հարվածելուց հետո, անցել են զենքով սպառնալիքներին` փորձելով խաբեությամբ սփյուռքահայից հետ ստանալ գնված ավտոպահեստամասի գումարը` վերադարձնելով բոլորովին այլ պահեստամաս:
Գործով այժմ զբաղվում է ոստիկանությունը, իսկ Միշել Սարկոյանը ցնցված է Հայաստանում տիրող բարքերից, սպասում է արդարադատության իրականացմանը: Ասում է, որ դրանից է կախված՝ կմնա Հայաստանում, թե ոչ:
«Կը սպասեմ, տեսնեմ ինչ տեսակի արդարություն կերթա, կպայքարեմ արդարության համար: Եթե արդարություն չըստացվավ, չեմ մնա, որովհետև իմ երեխաս իմ երկրի վրա իրան կըզգա անապահով: Ես այսօր տունիս մեջը կպառկիմ, մենք մեզի կըհսկենք, որ հարձակում չընեն մեզի վրա: Այստեղ համախմբված խմբեր կըգործին»,- «Մեդիալաբին» ասում է Միշել Սարկոյանը:
Սփյուռքի նախարարությունում սիրիահայերի հարցերով ստեղծված հանձնաժողովի նախագահ Ֆիրդուս Զաքարյանը «Մեդիալաբին» ասում է, որ դեպքի կապակցությամբ քրեական գործ է հարուցվել:
«Մենք մեր ուշադրության տակ ենք պահում գործը, քննությունը գնում է, ամեն ինչ անում ենք, որ օբյեկտիվ գնա քննությունը: Կպարզվի՝ ինչից է եղել, ոնց է եղել: Նորից մի կաթիլ մեղրի պատմություն է եղել, ինչպես նախկինում սիրիահայ Բրուտյանների հետ էր»,- ասում է նա:
Հիշեցնենք, որ Ամանորի նախաշեմին Երևանում «Մանանդ» տաքսի սերվիսի տնօրենի որդու ու նրա շրջապատի կողմից դաժան ծեծի էին ենթարկվել սիրիահայ Արմենակ Բրուտյանն ու նրա երկու որդիները:
Դեպքը դարձյալ ծագել էր ավտոպահեստամասերի վաճառքի կետում: Երևանի ավոտբուսների նախկին պարկի տարածքում ավտոպահեստամասերի վաճառքի կետ հիմնած Արմենակ Բրուտյանի որդու՝ Քրիստ Բրուտյանի ու հաճախորդի միջև ծագած վեճը ավարտվել էր դաժան ծեծկռտուքով, Բրուտյանները տեղափոխվել էին հիվանդանոց:
Ֆիրդուս Զաքարյանն ասում է, որ կողմերն այսօր հաշտություն են կնքել:
«Մեզ մեղադրում են, ասում են՝ ոչինչ չեք անում, բայց դա այդպես չէ: Մի քանի անգամ անձամբ եմ զանգահարել ու փոխոստիկանապետին խնդրել եմ գործը պահել իր վերահսկողության տակ: Այսինքն՝ արվել է հնարավորը: Այսօր Բրուտյանները հաշտվել են մյուս կողմի հետ, հաշտություն է եղել, հասկացել են, որ իմաստ չուներ այդպիսի մեծ կռիվ սարքել փոքր պատմությունից»,- «Մեդիալաբին» ասում է Զաքարյանը:
Սակայն, Ցեղասպանության վերապրածների ժառանգ սիրիահայերի համար, ովքեր Հայաստանում են հայտնվել Սիրիայում սկիզբ առած պատերազմական իրավիճակի հետեւանքով, տեղի ունեցած դեպքերը եւ վերաբերմունքն այնքան էլ նման չեն «փոքր պատմությունների»:
Հրանուշ Խառատյանը նշում է, որ ոչ նախկինում Ադրբեջանից բռնագաղթած հազարավոր փախստականների համար, ոչ էլ հիմա սիրիահայերի նկատմամբ «պարզ հումանիզմի վերաբերմունքի ձևավորման ուղղությամբ որևէ աշխատանք չի տարվել»:
«Մեր հասարակության մի շերտի համար ինչ տարբերություն՝ իր առաջ սիրիահայ է, արդրբեջանահայ փախստական է, ուղղակի փախստական, թե՞ Հայաստանում ծեծված ու ջարդված մարդ է, ում ինչ կարողանում են, անում են»,-ասում է Խառատյանը:
Սա, ըստ նրա, ցավոք, Հայաստանում բռնության մշակույթի օրեցօր ավելացող պարզ դրսևորում է, և սիրիահայերն իրենց մաշկի վրա այսօր զգում են այդ երևույթը:
Ազգագրագետը նկատում է, որ Հայաստանից սիրիահայերն արդեն արտագաղթում են, նրանց զգալի հատվածի համար Հայաստանը տարանցիկ երկիր է այսօր:
«Հայաստան եկած մոտ 15 հազար սիրիահայերից մոտ 4000-ը 2012 թվականին նորից հետ են գնացել Սիրիա: Այլ երկրներ շատ քիչ թվով սիրիահայեր են գնացել՝ Հայաստանը որպես տարանցիկ երկիր օգտագործած սիրիահայերի թիվը մոտ 300 է կազմում»,- «Մեդիալաբին» ասում է Ֆիրդուս Զաքարյանը:
Նրա խոսքով՝ Հայաստանից սիրահայերը հիմնականում գնացել են եվրոպական երկներ, Կանադա:
Նախարարության պաշտոնյայի խոսքով՝ Հայաստանում այսօր բնակվում է մոտ 11 հազար սիրիահայ: Նա նշում է, որ սիրահայերի զանգվածային արտագաղթ Հայաստանից այսօր չկա:
«Սիրիահայերը ով ինչպես կարողանում են, հարմարվում են: Եբեմն հայրենասիրությունն է հաղթում, երբեմն իրենց մեջ մարդկային սերն է հաղթում, բայց այդպես երկար չեն կարող դիմանալ և արդեն չեն դիմանում»,- «Մեդիալաբին» ասում է Հրանուշ Խառատյանը:
Մարի Ներսեսյան
Լուսանկարը` Փիրուզա Խալափյանի
© Medialab.am
