Պատերազմի հետևանքով սիրիահայ Ժիրայր Հելվաջյանի ընտանիքը բնակություն է հաստատել Հայաստանում, սակայն, ինչպես նրանք են նշում` «փոշմանել են»:
Պատերազմի արհավիրքի, հայրենի տան կորստի կողքին Հելվաջյանների ընտանիքը` սոցիալական խնդիրներից զատ, ամանորի շեմին բախվել է ևս մի դժբախտության:
Դեկտեմբերի 26-ին` Երևանի Նար-Դոսի փողոցում գտնվող «Մարաշ» հացատանն աշխատող Ժիրայրի կնոջ` 38-ամյա Երանուհի Ջիմբաշյանի ողնաշարը հացատան վերելակի ընկնելու հետևանքով լրջորեն վնասվել է:
Երանուհին ներկա պահին բուժվում է «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնում, որից հետո վերականգնողական բուժման կտեղափոխվի Կարմիր խաչի հետվնասվածքային վերականգնողական կենտրոն:
Ժիրայր Հելվաջյանն ասում է, որ կնոջ ողնաշարի բուժման համար հսկայական գումարներ պահանջվեցին. մի մասը հարազատներն ուղարկեցին, մի մասը հատկացրեց Հայկական բարեգործական ընդհանուր միությունը, մասամբ էլ ծախսերը հոգաց առողջապահության նախարարությունը:
Սակայն, հացատան ղեկավարությունը, որը, ըստ սիրիահայերի, պատկանում է ԱԺ ՀՀԿ-ական պատգամավոր Վահրամ Բաղդասարյանին, այդպես էլ որևէ բանով ձեռք չի մեկնել տուժողներին: (Վահրամ Բաղդասարյանն ի պատասխան «Մեդիալաբի» հերքեց, որ որևէ առնչություն ունի հացատան հետ` խորհուրդ տալով «օբյեկտում» հարցերի պատասխանը գտնելը: Այնուամենայնիվ, սիրիահայերը պնդում են, քանի որ աշխատանքի ընդունվելիս հենց նրա հետ են խոսել, պայմանավորվել:)
«Ոչ մի օգնություն չցուցաբերեց, ոչ զանգեց, ոչ եկավ, ոչ գնաց: Մինչև այսօր էլ չի հետաքրքրվել: Ասեց՝ իրա մեղավորությունն է, իրան ո՞վ է ասել, որ նստի լիֆտն ու բարձրանա վերև»,- «Մեդիալաբին» տեղի ունեցածի մասին ասաց Ժիրայրը:
Նա պատրաստվում է դիմել համապատասխան մարմիններ՝ օբյեկտի տիրոջից փոխհատուցում ստանալու համար: Ասում է, որ շատ է զղջում Հայաստան գալու համար:
Պատմում է, որ Հալեպի Նոր գյուղ հայկական թաղամասում հարգված մարդ է եղել, բոլորն իրեն ճանաչել են մականունով` Սենդվիչ Ժիրոն: Առաջին անգամ Հայաստան է եկել 20 տարի առաջ, իսկ երբ նախորդ տարի երկարատև դադարից հետո կրկին հայրենիք է եկել, տեսել է, որ երկիրը շատ է փոխվել, զարգացել ու որոշել է ընտանիքը Հայաստան տեղափոխել:
«Առերես զարգացում կա, բայց հարգանք չկա, խոսելաձև ու վարվելաձև չկա, գործ չկա, փող չկա, լիքը ճաշարաններ ու ռեստորաններ կան, բայց իմ համար գործ չկա: Հայաստանը շատ փոխված էր, ուրախացա, որ փոփոխություն կա, բայց մինչև ժողովուրդի հետ չես շփվում, չես իմանում: Եկել ու շատ փոշմանել եմ: Ինձ թվում էր, որ ես էս աստիճանի չպետք է հասնեի, ես Հալեպում հարգված ու սիրված եմ եղել»,- պատմում է Ժիրայրը:
Ժիրայր Հելվաջյանն այժմ գործազուրկ է: Պատմում է, որ Հայաստանում վեց ամիս աշխատել է արևելյան խոհանոցում, ամսական 200 հազար դրամ աշխատավարձ է ստացել, սակայն այլ աշխատանքի անցնելու խոստումով դուրս է եկել աշխատանքից ու մնացել անգործ:
Ժիրայրը մասնագիտությամբ ավագ խոհարար է, տիրապետում է արևելյան խոհանոցի գաղտնիքներին: Ասում է, որ Հալեպում ամսական 400 դոլար աշխատավարձ է ստացել, ինչը կազմել է 20 հազար սիրիական դրամ:
Նա ասում է, որ այդ գումարն այնտեղ մեծ արժեք է ունեցել:
«Այդ փողով ընտանիքս էի պահում, հանգստի էինք գնում, լավ ապրում էինք: Հայաստանում փողն արժեք չունի, 400 դոլարը 160 հազար դրամ է, որով ապրել չի լինի»,- զուգահեռներ է անցկացնում Ժիրայրը:
Ժիրայրը հարազատ Հալեպը ցավով հիշելով` պատմում է, որ երբեք պարտք չի արել, բայց այստեղ մշտապես չի կարողանում տան վարձը վճարել:
«Հիմի ես ներկա դրությամբ անցած ամսվա տան վարձը չեմ փակվել, պարտք եմ: Տանտերն ասում է՝ տունս ազատեք»,- ասում է նա:
Թեև սփյուռքի նախարարությունը Հայաստանում բնակություն հաստատած սիրիահայերին պարբերաբար աշխատանք է առաջարկում, այնուամենայնիվ Ժիրայրը նշում է, որ բազմաթիվ խնդիրներ կան այս ճանապարհին:
«Մենք սովոր ենք, որ 70 տարեկան մարդը աշխատում է, էդ մարդը սովոր է, չի կարա նստի: Հիմի էստեղ զանգում ես գործի համար, ասում ա՝ արի, ախպեր ջան, գնում եմ, հարցնում են՝ ի՞նչ մասնագետ ես, ասում եմ՝ շեֆ պովր: Քանի՞ տարվա մասնագետ ես, ասում եմ՝ 25 տարվա, ասում են՝ լավ ա: Հարցնում են՝ քանի՞ տարեկան ես, ասում եմ՝ 51 տարեկան: Ասում են՝ համարդ տուր, մենք կզանգենք: Եվ չեն զանգում: Ինձ համար, իմ ծանոթ-բարեկամների համար տարիքը դարձել է պրոբլեմ, լրիվ անգործ են»,- նշում է սիրիահայը:
Նրա խոսքով՝ Հայաստանում բնակվող սիրիահայերից շատերը «վայրկյան առաջ» ուզում են գնալ այստեղից:
«Ժողովուրդից են խուսափում, խաբեբայությունից, անգործությունից: Ես շատ մարդ եմ ճանաչում, որ փողատեր են, փող ունեն, բայց չեն ուզում գործ դնեն ըստեղ»,- ասում է նա:
Նշում է, որ ինքն էլ անձամբ իր ծանոթ սիրիահայերին խորհուրդ է տալիս զգուշանալ հայաստանցիներից, չասել, որ փող ունեն, որ չխաբվեն: Ասում է, որ դեռ 20 տարի առաջ է նկատել, որ հայաստանցիները «քցող» են, իսկ հիմա ավելի են կատարելագործվել:
Ժիրայր Հելվաջյանը չի հասկանում, թե ինչո՞ւ է Հայաստանում այսքան խնդիր կուտակվել:
«Ում հարցնում եմ, ասում ա՝ պետությունս պետություն չի, երկիրս երկիր չի: Այդ է պատասխանը: Ուրիշ պատասխան չստացա ես մինչև հիմա: Ինչո՞ւ են մարդիկ գնում երկրից, որովհետև նայում ես` լրիվ ֆաբրիկաները չկան, լրիվ դատարկ, քանդված վիճակ, երիտասարդը գործ չունի, ի՞նչ են տալիս աշխատավարձ՝ 60 հազար, 70 հազար, այդ փողով ինչպե՞ս կըրնա ամուսնանալ էդ երիտասարդը: Բոլորն ասում են՝ Ժիրո ջան, ըստեղ ապրելու երկիր չի, դուք ո՞նց եք եկել ըստեղ ապրում»,- դառնացած ասում է նա:
Հալեպում ապրող հարազատներից ոչ մի լուր չունի: Ավելի քան 20 օր է` չի կարողանում կապ հաստատել եղբոր ընտանիքի հետ, այնտեղ հոսանք ու կապի միջոց չկա:
Ժիրայրի դուստրը՝ Վարդենին, սովորում է երևանյան դպրոցներից մեկում՝ իններորդ դասարանում: Զարմացած է այստեղի բարքերի, հատկապես տղաների պահվածքի վրա:
Պատմում է, որ դասարանի տղաները հաճախ են աղջիկներին նեղացնում, ինչը Հալեպում չի տեսել:
«Հետո տղաները տարբերվում են այստեղ, երկար մազեր ունեն, չոլկա, սպորտային հագուստով են տեղ գնում»,- ասում է Վարդենին:
Նա նշում է, որ Հալեպում դպրոցահասակ երեխան իրավունք չունի հեռախոսով դպրոց մտնել, ուր մնաց` դասի ժամին հեռախոսով ինտերնետ մտնի:
Ժիրայրի որդին էլ՝ Հովսեփը, ասում է, որ վաղուց է երազել Հայաստան գալու մասին, չնայած ընկերներին Հալեպում է թողել: Նա մտադիր է բարձրագույն կրթություն ստանալ Հայաստանում, բայց մտահոգվում է, որ միգուցե լավ աշխատանք չկարողանա գտնել այստեղ:
Խոսելով Հալեպում հայերի կենցաղի մասին՝ Ժիրայրն ասում է, որ մուսուլմանները բնավորությամբ ավելի հանգիստ են, քան Հայաստանի հայերը:
«Սիրիայում մենք` հայերս, շատ լավ էինք ապրում, շատ-շատ լավ: Մենք որևէ մեկ ազգի հետ ոչ մի պրոբլեմ չունեինք: Ընդհակառակը` մենք ավելի սիրված ու հարգված էինք, քան թե տեղացի մուսուլմանը»,- պատմում է նա:
Հայերը Հալեպում աշխատում ու արարում էին, արժանապատիվ կյանք վայելում, ինչը Ժիրայր Հելվաջյանը Հայաստանում չի տեսնում: Նա ասում է, որ Հայաստանում իրենց օտար են զգում, քանի որ ամեն առիթով իրենց հարցնում են՝ պարսի՞կ եք: Նաև պատմում է, որ սիրիահայերի վրա շուկայում ապրանքներն ավելի թանկ են վաճառում:
«Իրենք գիտեն, թե սիրիահայերը միլիոնչիկ են: Մենք հոգով միլիոնչիկ ենք, սրտով, մենք հարգանք ու պատիվ ունենք Սիրիայում: Հայերին համատարած հարգում են, հայը պատիվ ունի, զարգացած է, կուլտուրա ունի, իսկ այստե՞ղ, իսկ դո՞ւք»,- դառնացած հարցնում է նա:
© Medialab.am
